Voordat we beginnen met een verslag over de familie Leignes als vluchtelingengezin, dat op de vlucht was voor religieuze vervolging, moeten we de context schetsen van hun wanhopige situatie, die hen dwong Frankrijk te verlaten - het land van hun geboorte en langdurige voorouders - en hun huis en al hun bezittingen achter te laten om een nieuw leven te beginnen in Nederland.
Johannes Calvijn (Jean Calvin)
Hugenoten (‘les Huguenots Calvinistes’) was de benaming voor Franse protestanten die volgelingen waren van Johannes Calvijn (1509-1564), een Franse theoloog en predikant tijdens de protestantse Reformatie. Hij brak rond 1530 met de Rooms-Katholieke Kerk en was een belangrijke figuur in de ontwikkeling van het christelijke theologische systeem dat later het calvinisme werd genoemd.
In zijn verzet tegen de Rooms-Katholieke Kerk verwierf het calvinisme aanzienlijke populariteit, met name onder de midden- en hogere klassen van de Franse samenleving. Kortom, het calvinisme stond zeer kritisch tegenover de rooms-katholieke hiërarchie en beschuldigde deze van corruptie en misbruik van kerkelijke gebruiken, en de paus ervan de spot te hebben gedreven met haar heilige missie in naam van het christendom. Het is niet verrassend dat dit leidde tot aanzienlijke vijandigheid aan katholieke zijde, die culmineerde in de Franse godsdienstoorlogen tussen 1562 en 1598, die voornamelijk werden uitgevochten tussen Franse katholieken en protestanten.
The St. Bartholomeusdag-moord op Franse protestanten (1572)
Deze periode werd ook gekenmerkt door een aantal bloedbaden waarbij duizenden Franse protestanten werden afgeslacht. De meest beruchte is de Bartholomeusnacht van 24 augustus tot 3 oktober 1572, waarbij maar liefst 25.000 protestanten in Parijs werden vermoord. Soortgelijke bloedbaden vonden in de weken erna plaats in andere steden, waarbij alleen al in Toulouse bijna 3.000 protestanten werden vermoord.
Edict of Nantes – 1598
Zoals bij de meeste religieuze geschillen, raakte dit alle maatschappelijke geledingen en strekte het zich uit tot ver in de politiek, inclusief de machtsstrijd tussen de aristocratische families van Frankrijk, zoals het Huis Bourbon en het Huis Guise. Uiteindelijk werd er in 1598 door Hendrik IV (1553-1610) vrede gesloten tussen het Huis Bourbon en de protestanten door de afkondiging van het Edict van Nantes, dat een reeks religieuze vrijheden garandeerde aan de protestanten. Dit maakte niet per se een einde aan alle vijandigheid jegens de hugenoten, en Hendrik IV – zelf een voormalig protestant – zou uiteindelijk zijn inspanningen om de protestantse religie te legitimeren, bekopen met de moord op François Ravaillac, een religieuze fanaticus aan katholieke zijde.
De herroeping van het Edict van Nantes – 1685
Minder dan honderd jaar na de inwerkingtreding werd de Editie van Nantes echter in oktober 1685 ingetrokken door Lodewijk XIV, de kleinzoon van Hendrik IV, en de hugenotengemeenschap werd opnieuw het doelwit van religieuze vervolging. De intrekking verbood protestantse erediensten, verplichtte kinderen tot katholieke opvoeding en verbood emigratie.
Ook werden ze gedwongen hun protestantse geloof af te zweren tijdens misvieringen, meestal in de plaatselijke parochiekerk, en een verklaring van die strekking te ondertekenen, waarvan we het volgende voorbeeld hebben:
In het jaar 1685, in de kerk van Revel en in aanwezigheid van Jean Fresquet, pastoor van Revel, deden de hier genoemde personen afstand van de zogenaamde Gereformeerde godsdienst die zij tot dan toe hadden beleden en legden zij belijdenis af van de katholieke, apostolische en rooms-katholieke godsdienst in de door de Kerk voorgeschreven vorm. Zij beloofden hun hele leven onschendbaar aan deze godsdienst te blijven vasthouden en dat zij deze zouden laten handhaven en bewaren door hen die onder hun hoede zijn of zullen komen. In het algemeen namen zij afstand van al hun dwalingen die in strijd waren met de katholieke godsdienst.
Deze religieuze conflicten bleken rampzalig voor de hugenoten en kostbaar voor Frankrijk. Het leidde tot burgerlijk bloedvergieten, de ondergang van de handel en hoewel exacte aantallen moeilijk te achterhalen zijn – en sterk uiteenlopen – wordt geschat dat sinds het midden van de 16e eeuw misschien wel 500.000 hugenoten gedwongen werden Frankrijk te verlaten om aan religieuze vervolging te ontkomen.
Hugenoten vluchten Frankrijk
Terwijl de meerderheid van de Franse protestantse vluchtelingen naar andere Europese landen vluchtte, waar ze vrij hun religie konden belijden, werden andere belangrijke hugenootse gemeenschappen met succes gevestigd tot in Noord- en Zuid-Amerika en Zuid-Afrika.
Omdat de meeste hugenoten professionals of geschoolde vaklieden waren, was er doorgaans veel vraag naar hun vaardigheden, waardoor ze zich snel konden integreren in het sociale en economische leven van de gemeenschappen die hen hadden verwelkomd.